Kontrole trzeźwości i podstawy prawne
Spis treści:
Badania na obecność alkoholu w organizmie mogą odbywać się w różnych miejscach, takich jak na drogach, w miejscu pracy czy w strukturach wojskowych. Zasady przeprowadzania takich badań mogą się różnić, co zależy od regulacji, na podstawie których są one realizowane. W tym tekście omówimy, jakie są uprawnienia do przeprowadzania badań alkoholowych oraz jakie regulacje to umożliwiają.
Kontrole trzeźwości w miejscu publicznym
W związku z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego, straż miejska, policja oraz inne służby porządkowe mogą przeprowadzać kontrolę trzeźwości w miejscach publicznych. Ta kontrola może dotyczyć każdej osoby, która znajduje się w miejscu publicznym, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że jest ona nietrzeźwa.
Podstawy prawne kontroli trzeźwości
Podstawa prawna kontroli trzeźwości w miejscach publicznych:
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi; art. 41. 1. “Jeżeli zachodzi podejrzenie, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione po spożyciu alkoholu, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.”
Prawo regulujące kontrolę trzeźwości osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa pod wpływem alkoholu:
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi; art. 47. 1. “Jeżeli zachodzi podejrzenie, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione po spożyciu alkoholu, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.”
Prawo do kontroli trzeźwości pracowników wynika z:
Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy; art. 22. 1. “Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników.”
Ustawy, które regulują kontrolę trzeźwości w wojsku:
Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny; art. 269. 1. “W celu ustalenia zdolności do wykonywania obowiązków służbowych żołnierz jest obowiązany poddać się, na żądanie dowódcy jednostki wojskowej, w której pełni służbę, badaniu na zawartość w organizmie alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków.”
Prawne aspekty kontroli trzeźwości na drodze:
Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym; art. 129. 2. “Prawo o ruchu drogowym; art. 129. 2. Policjant, w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1, jest uprawniony do: [...] 3) żądania poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu [...] 9) używania przyrządów kontrolno-pomiarowych, a w szczególności do badania pojazdu, określania jego masy, nacisku osi lub prędkości, stwierdzania naruszenia wymagań ochrony środowiska oraz do stwierdzania stanu trzeźwości kierującego.”
Kontrola trzeźwości na drodze
Policjant odpowiedzialny za bezpieczeństwo na drogach ma prawo do przeprowadzenia kontroli trzeźwości kierowcy, a także każdej osoby, którą podejrzewa o prowadzenie pojazdu. Ponadto, jeżeli osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa (np. spowodowanie wypadku drogowego, w którym doszło do zranienia) lub wykroczenia po spożyciu alkoholu odmówi poddania się badaniu, policjant może użyć siły fizycznej.
Kontrola trzeźwości w wojsku
Jeżeli dowódca jednostki wojskowej podejrzewa żołnierza o konsumpcję alkoholu podczas służby, bycie pod wpływem alkoholu lub stan po jego spożyciu, może zlecić kontrolę trzeźwości. Żołnierz jest zobowiązany do poddania się kontroli - odmowa lub uniemożliwienie przeprowadzenia kontroli może skutkować zastosowaniem środków dyscyplinarnych. Kontrole przeprowadza się natychmiast po wydaniu takiego polecenia, a decyzję o liczbie i rodzaju badań podejmuje przełożony dyscyplinarny lub wojskowy organ porządkowy.
Badanie trzeźwości w miejscu pracy
Pracodawca ma prawo kontrolować trzeźwość nie tylko pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale także tych, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy o dzieło czy umowy zlecenia. Przed wprowadzeniem kontroli trzeźwości w miejscu pracy, pracownicy muszą zostać poinformowani o takiej możliwości, na przykład poprzez regulamin pracy.
Czym w zasadzie jest kontrola trzeźwości
Badania trzeźwości mają na celu sprawdzenie poziomu alkoholu w organizmie badanej osoby. Tego typu badanie powinno być przeprowadzane przez osobę lub instytucję upoważnioną do tego w zgodności z obowiązującym prawem. Badanie może odbywać się poprzez analizę wydychanego powietrza za pomocą alkomatu, sprawdzenie śliny za pomocą urządzenia do wykrywania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, a także poprzez badanie laboratoryjne moczu lub krwi. Zazwyczaj na początku sprawdza się powietrze wydychane przez badaną osobę, które może być zastąpione inną metodą, gdy użycie alkomatu jest niemożliwe (na przykład, gdy stan zdrowia badanej osoby na to nie pozwala).